Ο Σταύρος Μιχαλαριάς έσπασε έναν απαράβατο νόμο που λέει ότι: «ο συντηρητής δεν έχει το δικαίωμα να είναι καλλιτέχνης».

Ο συντηρητής τέχνης, ο έμπορος τέχνης Σταύρος Μιχαλαριάς είναι τώρα και δημιουργός, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά στο κοινό την καλλιτεχνική πλευρά που έκρυβε επί χρόνια μέσα του.

Τα έργα του - γλυπτά που δημιουργούσε μια ζωή μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας - παρουσιάζονται από τις 27 Μαΐου στο Παράρτημα Βερολίνου του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού.

Η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 30 Ιουνίου, ενώ τα έργα του Σταύρου Μιχαλαριά – συνολικά 25 γλυπτά δημιουργημένα από αλουμίνιο, ένα «υλικό του 20ου αιώνα που υπάρχει στην Ελλάδα» - θα παρουσιαστούν και στον υπαίθριο χώρο της πλατείας Wittenbergplatz, όπου έχει την έδρα του το Ε.Ι.Π.

Τα έργα του Σταύρου Μιχαλαριά δίνουν την εντύπωση μιας εικαστικής βιογραφίας, μέσω της γλυπτικής τέχνης, του καθιερωμένου συντηρητή τέχνης, με τη διεθνή καριέρα και γνωστού από το αθηναϊκό «Art City», 

Τα γλυπτά του καλλιτέχνη Μιχαλαριά, μοιάζουν να μεταφέρουν τις υπόγειες αντιθέσεις, που βίωσε ως συντηρητής τέχνης, έμπορος τέχνης και δημιουργός.

Πρόκειται για φιγούρες αρχικά παραστατικές, η σαφήνεια των οποίων έχει ωστόσο αποσυναρμολογηθεί, κατασκευάζοντας μια φαινομενικά αφηρημένη, παράσταση, αποτελούμενη από βασικά γεωμετρικά σχήματα.

Γυαλισμένο και φινιρισμένο αλουμίνιο αποτελούν τη συστατική ύλη των γλυπτών τα οποία αποτελούνται από ένα σύνολο οργανικών μορφών που στοιχίζονται φαινομενικά αιωρούμενα και είναι στημένα τρισδιάστατα.

Με αυτό τον τρόπο παρουσίασης κάθε μορφή, ιδωμένη από το πλάι, φαίνεται σαν προέκταση του περιγράμματός της στον χώρο, χωρίς όμως να χάνει τον όγκο της.

Ο ίδιος ο καλλιτέχνης Σταύρος Μιχαλαριάς εξηγεί ότι «το άγγιγμα των γλυπτών πρέπει να είναι τέλειο και να προκαλεί την εντύπωση πως αγγίζει κανείς κάτι ντελικάτο».

Για το λόγο αυτό φαίνεται σα να εμφυσά στα γλυπτά του ζωή, η οποία για τον ίδιο συνδέεται με την ιδιαίτερη αφή και θαλπωρή του υλικού, με την άψογη επιφάνεια και το δέσιμο των επιμέρους μορφών.

Κατά την άποψη του δημιουργού το αλουμίνιο είναι σχεδόν ζεστό, αρκεί απλώς να φέρει κανείς τα γλυπτά στον μεσογειακό ήλιο, και τότε θα συγκεντρώσουν αμέσως τη ζεστασιά του και θα την επιστρέψουν.

Ο πολυδιάστατος Σταύρος Μιχαλαριάς 

Η κριτικός τέχνης Ευρυδίκη Τρισόν Μιλσανή στο κείμενό της, που περιλαμβάνεται στον κατάλογο της έκθεσης, γράφει για τον καλλιτέχνη Σταύρο Μιχαλαριά:

«O Σταύρος Μιχαλαριάς είναι ένας ιδιόμορφος, πολυδιάστατος καλλιτέχνης.

Τη στιγμή που ένας άλλος, πιο συνηθισμένος, θα αντιμετώπιζε ίσως το τέλος της επαγγελματικής του πορείας, εκείνος δηλώνει πως βρίσκεται στην αρχή της.

Πρωτοπαρουσιάζει το έργο του στο κοινό επιχειρώντας την τρίτη μεταμόρφωση που του υπαγορεύει η πολυμήχανη ιδιοσυγκρασία του: την καριέρα του σαν γλύπτη.

Όχι βέβαια πως τα έργα που μας προτείνει είναι πρόσφατα ή πρωτόλεια. Κάθε άλλο.

Από καιρό, από δεκαετίες, ο καλλιτέχνης Μιχαλαριάς δημιουργούσε κρατώντας τα επιτεύγματά του κρυφά, δίνοντας προτεραιότητα σε άλλες απασχολήσεις. Εκείνα υπήρχαν και εξελισσόντουσαν στη σκιά επωφελούμενα από τη σοφία που του συσσώρευαν τα άλλα του επαγγέλματα.

Ήταν σα μια κρυφή αλλά σημαντική περιπέτεια που ο ίδιος ζούσε, γευόμενος μοναχός του τις συγκινήσεις της. Σαν ένα ποτάμι που αθόρυβα κυλούσε τα νερά του αθέατο και σιωπηλό και ξαφνικά ξεχείλισε και κατέκλυσε όλα τα γύρω.

Γιατί γι’ αυτό πρόκειται. Τα γλυπτά του Μιχαλαριά δεν είναι ένας ασήμαντος αριθμός κατασκευασμάτων που γεννήθηκαν στον αναβρασμό μιας σκέψης πολυάσχολης και πνιγμένης στην αμφιβολία.

Είναι δημιουργήματα που είδαν το φως κάτω από τη σίγουρη και έμπειρη εποπτεία ενός ταλαντούχου μετρ και το εύρος της παραγωγής τους μας εκπλήσσει και μας κάνει να διερωτόμαστε πώς άντεξε τόσα χρόνια να κρατήσει αυτό το πληθωρικό μυστικό.

Ένας δαιμόνιος άνθρωπος 

Είναι γιατί ο δαιμόνιος αυτός άνθρωπος που έζησε όλη του τη ζωή με την τέχνη των άλλων και που την υπηρέτησε με πάθος δεν έπαψε να αλλάζει ρόλους και να γλιστράει από το ένα μονοπάτι στο άλλο, μη χάνοντας, ωστόσο ποτέ την κατευθυντήρια γραμμή που θα τον οδηγούσε στην ολοκλήρωση.

Έξοχος συντηρητής, τεχνικό σύμβουλος, ειδικός στις εκτιμήσεις και γνωματεύσεις έργων τέχνης, εμψυχωτής πλειστηριασμών, εμπνευσμένος συλλέκτης, κατέκτησε και διατήρησε για πολλά χρόνια μια ξεχωριστή θέση στη διεθνή καλλιτεχνική σκηνή.

Σε μια δεύτερη καριέρα εισέβαλε στον κόσμο του εμπορίου όπου ένα σίγουρο αισθητήριο του εξασφάλισε ενδιαφέρουσες και προσοδοφόρες συναλλαγές και τον βοήθησε να δημιουργήσει πλούσια ιδιωτικά μουσεία.

Κορεσμένος από φήμη και επιτυχία κράτησε ασίγαστη μέσα του την ανάγκη δημιουργίας και δεν έπαψε ούτε στιγμή να τελειοποιεί τις μορφές του και να ερευνά τα υλικά τους.

Ύστερα από το μακρύ ταξίδι της ωρίμανσής του, ύστερα από δισταγμούς, ψυχαναγκασμούς ύστερα από επίμονη καλλιτεχνική δουλειά στο περιθώριο, σήμερα επιτρέπει να εκραγεί το κέλυφος, με το οποίο προστάτευε τη γλυπτική του και αφήνει να μας κατακλύσει ο χαρούμενος πακτωλός των έργων του.

Στην θεματολογία του, η οποία ορίστηκε από νωρίς ανθρωποκεντρική, κυριαρχεί το σώμα, θέμα παλιό όσο κι ο κόσμος τον οποίο προσεγγίζει ανορθόδοξα και με αντι-ακαδημαϊκό τρόπο κάτω από το φως του μοντέρνου.

Αποφεύγοντας την ανιαρή ρεαλιστική αναπαράσταση δεν διστάζει να διασπάσει την ενότητας του αντικειμένου του, να το τεμαχίσει για να το ανασυνθέσει με παραπλανητικό τρόπο – χάρη σε αθέατους κρυφούς πύρους – σύμφωνα με ένα παράδοξο σύστημα που προσδιορίζει όλη του τη δημιουργία.

Τα κομμάτια των γλυπτών του συσπειρώνονται και τείνουν να ισορροπήσουν υποταγμένα σε μια αόρατη μαγγανεία. Έτσι το γλυπτό διατηρεί στη δομή του τη γοητεία του πρόσκαιρου, την κρυφή αγωνία του εφήμερου.

Οι βάσεις σε αρμονία με τις γλυπτικές συνθέσεις μοιάζουν να τις συγκρατούν χωρίς ωστόσο να βαραίνουν την σιλουέτα τους τραβώντας τις προς τα κάτω.

Ο τεμαχισμός και η αποσπασματική απεικόνιση του σώματος από νωρίς παρουσιάζονται στην τέχνη του 20ου αιώνα. Ωστόσο δεν έχουν πάντα την ίδια σημασία. Οι διασπασμένες φιγούρες του Μιχαλαριά δεν έχουν σχέση με το μετακυβιστικό τεμαχισμό που υφίστανται μερικά σώματα του Πικάσο, που στην ανασύστασή τους δημιουργούν τερατώδη συμπλέγματα.

Ο εξπρεσιονισμός είναι απόλυτα ξένος σ' αυτή τη δημιουργία. Εδώ η σύνθεση των κομματιών είναι παιγνιώδης, δημιουργεί ένα χαρούμενο πάζλ του οποίου μερικά κομμάτια χάθηκαν ενώ άλλα υπέκυψαν σε ενός είδους μεταμόρφωση που εξυπηρετεί περισσότερο την αφαιρετική σύνθεση παρά την ομοιότητα σ' ένα μοντέλο.

Δεν έχουν επίσης την βαριά πυκνότητα των μπρούτζινων έργων του Χένρυ Μουρ ο οποίος υπήρξε φίλος του και σε ανύποπτο χρόνο τον εγκαρδίωνε στις έρευνές του.

Τα γλυπτά του Μιχαλαριά έχουν μεγαλύτερη συγγένεια με εκείνα ορισμένων Ιταλών φουτουριστών, οι οποίοι συνδύασαν το μάθημα του κυβισμού με την ανάγκη να διασπάσουν τον μονόλιθο του γλυπτού και να του εμφυσήσουν την κίνηση.

Η κίνηση είναι βασικό χαρακτηριστικό της τέχνης του Μιχαλαριά.

Μια κίνηση δυνητική που έχει σχέση με την οργάνωση της διασπασμένης φόρμας και το ενσωματωμένο ρυθμό της αλλά και την αίσθηση της αιώρησης.

Ο καλλιτέχνης θαυμάζει στην κλασσική και προκλασική γλυπτική το γεγονός ότι τα αρχαία αγάλματα δεν μοιάζουν να υποκύπτουν στους νόμους της βαρύτητας, δεν πατούν στο έδαφος αλλά αιωρούνται στο διάστημα.

Την ίδια εντύπωση αιώρησης επιδιώκει να δώσει και στα δικά του γλυπτά. Οι κομματιασμένες φιγούρες του, παρ όλο τον όγκο τους, φαίνονται ελαφρές και τείνουν να ξεκολλήσουν από το βάθρο τους.

Ένα μεγάλο μέρος αυτής της ελαφρότητας οφείλεται βέβαια στην επιλογή του υλικού. Το αλουμίνιο, λευκό και γυαλιστερό, εύκαμπτο, προσφέρεται θαυμάσια το παιγνίδι του γλύπτη. Όταν το μοντέρνο αυτό υλικό βρίσκεται στη φυσική του κατάσταση γοητεύει με το φώς του, όταν καλύπτεται από χρώμα τα γλυπτά αποκτούν μερικές από τις ιδιότητες της ζωγραφικής.

Η σχέση του Μιχαλαριά με τη ζωγραφική επηρεάζει σημαντικά τον χαρακτήρα των έργων του. Τα γλυπτά παρ' όλη την τριδιάστατή τους υπόσταση έχουν, ως επί το πλείστον, δύο κύριες όψεις κι αυτές προσφέρονται στην ανάγνωση του θεατή. Η χρήση του χρώματος επίσης είναι αναπόσπαστο στοιχείο τους.

Χρώμα και σκιές 

Μερικές επιλεγμένες επιφάνειες είναι χρωματισμένες με κύρια χρώματα, συχνά σε αντίθεση ώστε να ελκύουν και να γοητεύουν το μάτι. Έντονα φωτεινές, ματ η γυαλιστερές, παρουσιάζουν μια θαυμάσια αισθησιακή πυκνότητα. Υπάρχουν ωστόσο έργα όπου ο καλλιτέχνης μεταχειρίζεται τη μονοχρωμία δίνοντας τους μια κομψή ομοιογένεια.

Εκεί, οι σκιές εντείνουν τη ζωγραφικότητα υπογραμμίζοντας συγχρόνως και τις διακυμάνσεις του όγκου. Οι χρωματισμένες επιφάνειες προβάλλονται ή υποχωρούν δημιουργώντας ένα ηχηρό λυρικό πεδίο από ζωηρές φαρδιές πινελιές, που λειτουργούν σαν νότες σ' ένα αόρατο πεντάγραμμο.

Μπορούμε λοιπόν να μιλήσουμε για την μουσικότητα αυτής της δημιουργίας, στην οποία βρίσκουμε απόηχους από τις πηγές του μοντέρνου και από γλύπτες σαν το Λιπσίτς, τον Αλεσίνσκυ και τον Πεφσνέρ, πριν ο ακαδημαϊσμός του μεσοπολέμου ανατρέψει μια γλυπτική που δεν ξαναβρήκε την όμοιά της.

Ο βαθμός της αφαίρεσης δεν είναι ίδιος σε κάθε γλυπτό. Σε μερικά έργα το σώμα είναι πιο ευδιάκριτο από άλλα. Μερικά καταλήγουν σε συνθέσεις γεωμετρικές κοντά στον στρουκτουραλισμό. Αινιγματικές όσο και διακοσμητικές μοιάζουν με μαθηματικές εξισώσεις μιας χαρούμενης επιστήμης όπου κυριαρχεί η αρμονία.

Η γοητεία αυτών των γλυπτών οφείλεται κατά μέγα μέρος στην τελειότητα της τεχνικής τους. Ο Μιχαλαριάς από την στιγμή της σύλληψης μέχρι την τελική πραγμάτωσή τους δεν τα εγκαταλείπει σε κανέναν άλλον. Οι συγκολλήσεις δεν αφήνουν το παραμικρό ίχνος στην επιφάνεια.

Οι φόρμες βιομορφικές η γεωμετρικές, τέλεια κλειστές, χαίρουν μιας θαυμαστής αυτονομίας. Τα έγχρωμα έργα ψήνονται όπως οι λαμαρίνες των αυτοκινήτων.

Υφίστανται όμως μια έμπειρη και επίμονη επεξεργασία με το χέρι έτσι ώστε οι επιφάνειες λείες, βελούδινες, δημιουργούν ασύγκριτη απόλαυση στην αφή.

Η τέχνη της πατίνας απίστευτα προσεγμένη, συμβάλει ώστε το χλιαρό άγγιγμα των γλυπτών να ευφραίνει ηδονικά εκείνον που επιθυμεί να τα χαϊδέψει. Η κλίμακα των γλυπτών ποικίλει. Ο Μιχαλαριάς έχει απόλυτη άνεση στις σχετικά μικρές συνθέσεις αλλά είναι εξαιρετικός και στις μεγάλες ως και στις μνημειακές».

ΑΝΑΡΤΗΘΗΚΕ 13-6-2011 από directNEWS.gr